Barok

krzysiekk

.:barok- utwory

Mikołaj Sęp- Szarzyński

Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego
Sonet ten jest przykładem rozmyślania o przemijaniu, (tzw. topos marności: wanitatywny) oraz ludzkiej marności. Sęp pisze o niestałych dobrach, takich jak rozkosz, skarby. które odwodzą nas od jedynego zbawiciela- Boga, który jest jedynym stałym elementem tego świata. "Szcześliwość prawdziwa" to dla Sępa właśnie Bóg, a nie dobra materialne, kktóre tak jak wszystko przemijają. "... z płaczem ganię młodości mej skoki..." widzimy tu że autor jest świadom swoich wybryków z okresu młodości, i bardzo ich teraz żałuje. Poeta pisze że każda chwila zbliża nas do śmierci, która może nam bardzo szybko wszystko odebrać, a jeśli będziemy żyli grzesznie zastąpi je nędzą.
- stosuje przerzutnie ("...które jedzą...
strwożone serce ustawiczną nędzą...")
- elipsy- polegające na celowym pominięciu jakiegoś słowa w zdaniu:
"a chciwa może odciąć rozkosz nędzą
śmierć- tuż za nami spore czyni kroki."
- wykrzyknienia "O stokroć szczęśliwy, który tych cieniów w czas zna kształt prawdziwy!"
- wyliczenia "O moc, o rozkosz, o skarby..."
- odwołuje się do mitologii "i Tytan prędki"

Daniel Naborowski

Krótkość żywota
Kolejny utwór z okresu Baroku odwołujący się do tematyki marności. Daniel Naborowski tak samo ja Sęp- Szarzyński jest jednym z ważniejszych poetów polskich tego okresu. Poeta chce nam zwrócić w tym wierszu uwagę na to jak krótkie jest życie, oraz jak poważny jest to temat. Do podkreślenia wagi tematu Naborowski już w drugim wersie przyciąga uwagę czytelnika używając w określeniu do niego czasu przeszłego: "...był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi...". Następnie opisuje że życie to którka chwila -"Dźwięk, cień, dym, wiatr...",( każdy z tych rzeczowników odwołuje się do stanów trwających ułamki sekund) "...byt nasz ledwie może nazwan być czwartą częścią mgnienia")- pełna niepewności o nasze dalsze losy ("...jutro, co dziś jest, nie będziesz..."). Każdy ma w życiu tylko jedną szansę na godne bytowanie i to jak ją wykorzysta zależy tylko od niego ("słońce więcej nie wschodzi, które raz minie"). W utworze występują aż cztery wyrazy traktujące o śmierci: nieboszczyk, śmierć, grób, mogiła co znowu podkreśla jego tematykę. Sądzę że Naoborowski zachacza w swoim utworze o tematykę Toposu Fortuny, aczkolwiek nie dosłownie: "kołem niepochamowanym lotny czas uchodzi, z którego spadł nie jeden, co na starość godzi.". Fortuna była przedstawiana w postaci kobiety z zawiązanymi oczami i wielkim kołem na którym siedzieli ludzie, symbolika tego koła przedstawiała się w sposób następujący: człowiek który siedział na szczycie był szczęśliwy, można powiedzieć że los się do niego uśmiechał, natomiast człowiek znajdujący się na dole koła, zgodnie z prawami fizyki spadał z niego Blue_Light_Colorz_PDT_15

. Odwołując to do wiersza można zauważyć pewne podobieństwa. Pierwszym jest oczywiście koło, natomiast drugie to zmienność losu, czowiek który upatrujący starości mógł umrzeć nawet w tej samej chwili, jeśli tak chciała Fortuna.
Środki Artystyczne:
- wyliczenia
- przerzutnie
- epitety

1.)
Barok trwał od połowy XVI w do konca XVII w. Pojawił się kiedy załamała się renesansowa maniera optymizmu i porzadku, kiedy ludzi zaczęły napawać wątpliwości, a świat zaczął wydawać się chaotyczny. Było to głównie spowodowane pierwszymi konfliktami w obrebach, wcześniej niepodzielnego Kościoła.

2.)
Nazwa epoki pochodzi z języka portugalskiego, gdzie słowo "barok" określa perłę o nieregularnym kształcie. Sama epoka, była nieregularna i charakteryzowała się poglądowym chaosem, tak więc jej nazwa jest jak najbardziej trafna.

3. Świat:
1517-wystąpienie Marcina Lutra
1545-63- sobór w Trydencie
1563 - początek Kontrreformacji
przełom XVI/XVII - geneza poezji metafizycznej, zapoczatkowana przez Johna Donne.
1558 - edykt o banicji braci polskich (wygnanie arianistów)
przełom XVI/XVII - powstanie teatru elżbietańskiego
1597- wystawienie pierwszej opery
1635 - powołanie Akademii Francuskiej, dbającej o czystość sztuki klasycznej

Polska:
1652- po raz pierwszy, Sejm został zerwany, na mocy prawa LIBERUM VETO
1621 - bitwa pod Chocimem (Wojna Chocimska)
1651- bitwa pod Beresteczkiem
1655-1660 - POTOP SZWEDZKI
1683 - odsiecz Wiedeńska

4)
Kontrreformacja, teoretycznie rzecz ujmując, jest to przeciwdziałanie reformacji. Olbrzymi wpływ reformacji na światopogląd, stosunki społeczne, a przede wszystkim religijność spowodował próbę przeciwstawienia się temu zjawisku przez zachowawcze siły kościoła katolickiego. Należy zauważyć, że nie oznacza to bezwględnego dążenia do przywrócenia stanu sprzed reformacji. Zasadniczo określenie kontrreformacja odnosi się do działań w łonie Kościoła Katolickiego, będących reakcją na wcześniejszy okres określany jako reformacja. Był to nurt reform życia w Kościele w XVI i XVII wieku, za którego symboliczny początek uważa się ustalenia soboru trydenckiego w latach 1545-1563.

5)
Szerzyła się kontrreformacja, do walki z herezją stanęli jezuici i Święta Inkwizycja. W 1600 roku na Campo di Fiori zginął na stosie Giordano Bruno. Swoje poglądy, sprzeczne ze "świętą i nieomylną nauką" Kościoła, musiał odwołać Galileusz. W tym samym czasie Kartezjusz zwrócił uwagę na rolę wątpliwości w myśleniu i dał podstawy dla rozwoju oświeceniowego racjonalizmu. Blaise Pascal przedstawił człowieka jako istotę zagubioną, "trzcinę najwątlejszą w przyrodzie - ale trzcinę myślącą"; wykazał swoim zakładem "opłacalność" wiary w Boga, zgodnie z myślą "jeśli wierzysz - zyskujesz zbawienie i wieczne życie po śmierci, jeśli nie wierzysz - nic nie tracisz; jeśli nie wierzysz, tracisz wszystko, gdy Bóg jest, a gdy go nie ma - nic nie zyskujesz". Dla Spinozy wszystko było częścią Boga, bo istnieje jedynie Bóg, a Gottfried Leibniz, "ostatni człowiek, który wiedział wszystko" optymistycznie stwierdził, że "żyjemy na najlepszym ze światów", stworzonym przez Boga jako wypadkowa najlepszych możliwości. Thomas Hobbes, który twierdził, że w stanie natury panuje "bellum omnia omnes" – "wojna wszystkich ze wszystkimi", prawdopodobnie nie zgodziłby się z tym stwierdzeniem, a Wolter je po prostu wykpił. John Locke twierdził, że rodzimy się jako "tabula rasa", czysta tablica, na której życie zapisuje kolejne doświadczenia. Doświadczenie jest zatem jedynym źródłem naszej wiedzy. Jego myśl była prekursorska, typowa raczej dla oświeceniowego empiryzmu niż baroku: nie warto sięgać rozumem ku rzeczom niepoznawalnym, gdy świat dostępny zmysłom i rozumowi dostarcza tak wielu tajemnic do rozwiązywania.

6.)
a.) Charakterystyczne dla epoki było łączenie architektury, malarstwa i rzeźby. Wygięcie elewacji i gzymsów pozwala uzyskać efekty światłocieniowe. Architektura barokowa rozwinęła się we Włoszech. Kraje katolickie wykazywały dużą aktywność na polu barokowego budownictwa kościelnego, w okresie kontrreformacji powstało wiele świątyń jezuickich; w krajach, które oderwały się od Kościoła rzymskiego nie pojawiły się takie tendencje. W Polsce najwcześniejszym kościołem barokowym jest Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie, rozpoczęty w roku 1597. Barok pozostawił u nas mnóstwo zabytków w większych i mniejszych miastach, a także wsiach; obok budowy nowych, przerabiano kościoły gotyckie. Prócz kościoła św. Piotra w Krakowie do najważniejszych zabytków kościelnej architektury tamtego okresu należą: w Krakowie - kaplica Wazów w Katedrze, św. Anny, Wizytek. We Lwowie wybudowano wówczas kościół ł Ojców Dominikanów i cerkiew św. Jura. Do poznańskich zabytków barokowych nalezy Fara, dawny kościół jezuitów; w Gdańsku Kaplica Królewska; w Warszawie kościoły Wizytek, Kościół św. Krzyża w Warszawie, Sakramentek i Kapucynów, kościół św. Piotra na Antokolu w Wilnie, a wreszcie bazylika w Świętej Lipce. Architektura świecka barokowa wpłynęła na powstanie szczególnego typu wielkopańskiego pałacu o charakterze reprezentacyjnym, bogato zdobionego wewnątrz, o monumentalnym charakterze, znacznie mnijeszej użyteczności. W Polsce po wojnach szwedzkich budowano i przerabiano bardzo wiele. W Warszawie okres baroku zaznaczył się zwłaszcza na Zamku Królewskim, powstał wtedy również pałac Krasińskich; najwspanialszym zabytkiem architektonicznym tego okresu w Warszawie jest pałac Jana III w Wilanowie. Barok odbił się silnie na wyglądzie miast, do kamienic dodawano wspaniałe portale, w duchu nowego stylu przebudowywano fasady.

b) Jak cała sztuka baroku, również rzeźba barokowa narodziła się we Włoszech, jej początki widzimy w dziełach da Bologne. Głównymi jej przedstawicielami byli: Bernini, A. Algareli, S. Maderna i pochodzący z Brukseli Duquesnoy. W rzeźbie, podobnie jak w malarstwie, przejawiło się dążenie do obrazowości, oddania ruchu; ulubionym tematem stała się ekstaza religijna, silne przeżycia duchowe i namiętności. Ze sztuki Antonio da Bologna wyszła szkoła francuska rzeźbiarska z François Girardonem na czele. Odrębny typ plastyki barokowej powstał w Hiszpanii; głównymi jego przedstawicielami byli Gregorio Hernandez i Martinez Montanes. Niektórzy z artystów belgijskich, jak Giovanni da Bologna i Duquesnoy, działali we Włoszech; z pracujących w kraju ojczystym warto wymienić Lucasa Faidherbe. Z holenderskich artystów wybił się na plan pierwszy Adrien de Vries, znany również w innych krajach północnej Europy z rzeźb w brązie. Najwybitniejszym niemieckim rzeźbiarzem barokowym był Andreas Schlüter. W Polsce pracowało wówczas wielu obcych rzeźbiarzy, jak np. Baltazar Fontana w Krakowie.

c) W malarstwie religijnym przeważała tematyka mistyczno-symboliczna, natomiast malarstwo świeckie opisywało przede wszystkim sceny mitologiczne i alegoryczne; rozwinął się portret; bujny rozkwit przeżył też pejzaż i martwa natura. Włoskie malarstwo barokowe reprezentowane było głównie przez następujące szkoły: bolońską eklektyczna (Annibale Carracci, Lodovico Carracci, Guido Reni, Domenichino, Francesco Albani i Guercino) i neapolitańską z Riberą, Salvatorem Rosą i Lucą Giordano; Caravaggio był przedstawicielem kierunku naturalistycznego. W Hiszpanii najważniejszymi malarzami byli w tym czasie Velasquez, Murillo i Francisco de Zurbara, we Francji Nicolas Poussin, Pierre Mignard, Charles Le Brun, Hyacinthe Rigaud, Gaspard Dughet i Claude Lorrain. W północnej Europie najsławniejsze wówczas nazwiska to Rubens, Van Dyck, Rembrandt, Jan Vermeer. Z artystów związanych z Polską warto wymienić: Tomasza Dolabellę, Jana Triciusa, Eleuter-Siemiginowski, Marcin Altomonte. W Wilnie tworzył Cornelis Danckerts de Ry.

d) Muzyka baroku nauczyła się korzystać z wielu środków wyrazu i posługiwała się bogatą stylistyką. Rozwinęła się opera, oratorium i kantata, muzyka instrumentalna sięgnęła też po takie formy jak sonaty, koncerty i uwertury. Jednym z największych, a zarazem jednym z pierwszych kompozytorów okresu baroku był Claudio Monteverdi. Do jego naśladowców zalicza się Alessandro Scarlattiego i Giovanni Pergolesiego. Wielkimi włoskimi twórcami muzyki instrumentalnej tego okresu byli Arcangelo Corelli, Antonio Vivaldi, Tomaso Albinoni. W Niemczech królowała muzyka sakralna Bacha; wśród najznakomitszych niemieckich twórców tego okresu poczesne miejsce przypadło też Johann Pachelbelowi i Georg Philipp Telemannowi. W Anglii powstały wielkie opery Fryderyka Händla.

7.Bogactwo artystyczne- bogata metaforyka, dbalosc o harmonie, wdziek wypowiedzi, mistrzem w ter dziedzinie byl Jane K. znany szerzej jako Jan Kochanows

7.) William Shakespeare (ochrzczony 26 kwietnia 1564 - zmarł 23 kwietnia 1616) - angielski poeta i dramatopisarz. Pochodził z miejscowości Stratford-on-Avon. Główny inspirator reformy dramatu europejskiego (dramat szekspirowski). Żył w czasach Elżbiety I i Jakuba I. Syn Hojna i Mary. Mieli ośmioro dzieci, z których najstarszy był William. Uczęszczał do szkoły miejskiej (odpowiednik dzisiejszej szkoły średniej). Nie posiadał większego wykształcenia. W 1582 roku (miał wtedy 18 lat) poślubił o osiem wiosen starszą Anne Hathaway. Z owego związku narodziło się troje dzieci: córka Zuzanna i bliźniaki: Judyta i Hamnet. Lata 1574-88 są najmniej znane historykom. Niewiele wiadomo o tym, co ów człowiek robił po ukończeniu nauki. Jego twórczość przypada na zmierzch renesansu i po trosze zwiastuje nadejście baroku, więc bohaterowie jego dzieł zmagają się często z niszczącymi mrokami namiętności i złudzeniami. Szekspir studiuje naturę ludzką bez humanistycznej idealizacji. Najważniejszym motywem jego dramatów jest problem władzy, która jawi się jako demoralizująca i niszcząca. Interesuje Szekspira mechanizm władzy, ukrytego obiektu ludzkich pragnień. Tematyka ta pojawia się przede wszystkim w kronikach królewskich i tragediach. Zmarł 23 kwietnia 1616 roku w rodzinnym Stratfordzie. Został pochowany w prezbiterium Kolegiaty Świętej Trójcy.

Miguel de Cervantes
Pochodził ze znanej rodziny szlacheckiej. Ożenił się z młodszą od siebie o 18 lat Cataliną de Salazar y Palacios. Wkrótce napisał pierwszą powieść Galatea w stylu sielanki (1585), którą dedykował przyjacielowi Acquavivy, być może z nadzieją, że roztoczy nad nim patronat. Był to okres bujnego rozkwitu hiszpańskiego teatru, a Cervantes próbował sił jako dramaturg. Z dzieł dramatycznych Cervantesa zachowały się tylko dwie sztuki: El trato de Argel (Życie w Algierze) i tragedia z dziejów rzymsko-hiszpańskich La Numancia. Jako autor dramatyczny Cervantes nie miał powodzenia. Nędza zmusiła go w końcu do podjecia innej pracy; otrzymał urząd komisarza do spraw zaopatrzenia Wielkiej Armady. W 1594 roku wyjechał do Madrytu i tam otrzymał posadę poborcy podatkowego. Po zaledwie dwóch latach Cervantes odrzucił ten zaszczyt i wyjechał do Sewilli, gdzie oddał się swej ulubionej sztuce: poezji. Dał się poznać jako prześmiewca piętnujący ludzkie przywary i nie lękający się krytykować i oczerniać znane postacie, jak choćby książę Medina Sidonia. Jego największe dzieło El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha ukazało się w 1605 roku. Powieść nie przynosiła żadnych korzyści materialnych, a tylko sławę. Część druga Segunda parte del ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha ukazała się w 1615 roku, której sukces dorównał wkrótce sukcesowi części pierwszej. Zmarł w Madrycie 22 kwietnia 1616 roku, zaledwie 12 lat po opublikowaniu pierwszej części Don Kichota. Pochowano go następnego dnia w klasztorze trynitariuszy bosych przy dzisiejszej ulicy Lope de Vegi.

Molier (właśc. Jean Baptiste Poquelin, 15 stycznia 1622 - 17 lutego 1673) - komediopisarz francuski, także aktor i dyrektor teatru. W 1643 r. założył w Paryżu wspólnie z Magdaleną Bejart Illustre Théâtre, wędrowną trupę, która wystawiała zapomniane farsy średniowieczne oraz włoskie commedia dell'arte. W 1659 roku wystawił tam swoją komedię Pocieszne wykwintnisie, która odniosła ogromny sukces, wzbudzając przychylność króla Ludwika XIV. Molier wierzył w skuteczność nauczania ze sceny. Komedie jego odznaczają się niezwykłą różnorodnością i najwyższymi walorami artystycznymi. Uprawiał tzw. wielką komedię, widowiska farsowe, komedię heroiczną i komediobalet. Prezentując galerię wiecznych typów ludzkich, dawał zarazem satyryczny obraz francuskiej obyczajowości XVII w. - ośmieszał salonową przesadę, niezrozumienie życia rodzinnego, hipokryzję i zakłamanie dewotów wielkopańską pozę arystokratów , okrutną pogardę światowców wobec uczciwych i prostolinijnych , manię gromadzenia bezużytecznych bogactw . Molier przepoił swą twórczość głębokim humanizmem - mimo goryczy i pesymizmu wierzył w rozum ludzki i zdolność przezwyciężania zła oraz opowiadał się za wolnym i godziwym wyborem własnej drogi.

John Milton (ur. 9 grudnia 1608 r. w Londynie - zm. 8 listopada 1674 r. w Londynie) Uczęszczał do londyńskiej St. Paul School, w latach 1625 – 1632 studiował nauki humanistyczne w Christ's College w Cambridge. Pierwszym znaczącym dziełem Miltona był Hymn na Boże Narodzenie z 1629 roku, opisująca upadek pogańskiego świata wraz z narodzeniem Chrystusa. Ma ona niewiele wspólnego z poezją metafizyczną i manieryzmem ówczesnej epoki. Uderza jej klasyczne piękno i perfekcyjny dobór słów, których znaczenie harmonijnie współgra z brzmieniem. Wielu znawców twierdzi, że nigdy potem, nawet w bardziej znanych dziełach, poeta nie wykazał się większym kunsztem językowym. Przebywał we Florencji, Rzymie i Neapolu. Wtedy napisał pięć sonetów miłosnych ku czci włoskiej damy, poznanej tuż przed powrotem do ojczyzny. Był ożeniony z Mary Powell, jednakże małżeństwo nie było udane. Milion zajął się polityką. Śmiałe pióro Miltona zostało dostrzeżone przez samego Cromwella, który mianował go sekretarzem do spraw korespondencji zagranicznej (w języku łacińskim) przy Radzie Państwa. Żmudna praca w kancelarii i długoletnie nadwerężanie wzroku podczas czytania i pisania doprowadziły Miltona w 1657 roku do ślepoty. Owoce dojrzałej twórczości Miltona to opublikowany w 1667 roku wielki poemat epicki Paradise Lost (Raj Utracony) oraz Paradise Regained (Raj odzyskany) i napisana w tradycji Sofoklesa tragedia Samson Agonistes (Samson mocarz) – oba utwory z 1671 roku. Dzieła te wyrażają rozważania biblijne Miltona w aspekcie jego własnego życia.

Blaise Pascal (ur. 19 czerwca 1623 r. - zm. 19 sierpnia 1662 r.) - Na jego cześć jednostkę ciśnienia nazwano paskal oraz język programowania Pascal. Przeprowadził doświadczenie, które udowodniło, że cieśninie cieczy lub gazów jest takie same w każdym miejscu. Blaise Pascal wynalazł teoretycznie prasę hydrauliczną. W połowie życia porzucił nauki ścisłe na rzecz filozofii i religii, skłaniał się ku jansenizmowi (Port Royal). W filozofii Pascal był następcą Kartezjusza i wyznawcą idei św. Augustyna. Krytykował panteizm i monizm. Uważał, że świat to nie tylko zasady poznawania; jest coś co wyrasta poza możliwości poznania. Nie da się istoty człowieka i sensu życia zgłębić za pomocą rozumu czy doświadczenia. Pascal był głęboko wierzącym chrześcijaninem. Prawdziwy Bóg - jak to określił - to Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba, a nie bóg filozofów. Wprowadza rozróżnienie między człowiekiem-bytem immanentnym, a Bogiem bytem transcendentnym. W człowieku istnieje wewnętrzne rozdarcie (małość wielkość, grzeszność świętość) dlatego niezbędne jest Objawienie. Sam człowiek nie jest w stanie przełamać tego rozdarcia. Tylko Bóg objawiony jest wstanie wynieść człowieka ponad nierozumienie Boga. Bardziej się nam opłaca zachowywać prawa religii, niż ich nie zachowywać; na byciu moralnym (w związku z wiarą chrześcijańską) w zasadzie nic się nie traci, a w szczególności nie skazuje się siebie na doczesne nieszczęście.

____________________________________________________
UWAGA! Post jest przeznaczony do użytku wszystkich klas. Moze sie przydac np do przygotowania na mature.
Jesli ktos chce dodac cos do tego postu: jakies informacje, daty, osoby, to jest to jak najmilej widziane. Prosze jednak unikac w tym poscie rozmow innych niz dotyczacych tego tematu. Pozwoli to oczywiscie utrzymanie przejrzystosci posta.
Pozdrawiamy Redakcja

	Forum (nie)OFICJALNE Forum Szkolne Strona Główna -> Polski	Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1